Akademik Kariyeri:
24 Mart 1955'te İstanbul'da doğdu. 1973 yılında Robert
Academy'yi bitirdi. 1978'de State University of New York at Albany'den jeolog
olarak mezun oldu ve aynı üniversiteden 1979'da yüksek lisansını bitirdi.
1981'de İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi, Genel Jeoloji
kürsüsünde asistan olarak görev yapmaya başladı. 1982'de de State University of
New York at Albany'den doktora aldı. 1984 yılında Londra Jeoloji Cemiyeti'nin
Başkanlık Ödülü'nü, 1986'da TÜBİTAK Bilim Ödülü'nü aldı. Aynı yıl İstanbul
Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Genel Jeoloji Anabilim Dalında doçent oldu.
1988'de Neuchâtel Üniversitesi Fen Fakültesi'nden şeref bilim doktoru (Docteur
ès sciences honoris causa) pâyesi aldı. Academia Europaea'ya 1990 yılında kabul
edildi ve cemiyetin ilk Türk üyesi oldu. Aynı yıl Avusturya Jeoloji Servisi
muhabir üyesi, 1991 yılında ise Avusturya Jeoloji Derneği şeref üyesi oldu. Yine
1991 yılında Kültür Bakanlığı'nın Bilgi Çağı Ödülünü kazandı. 1992 yılında
İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Genel Jeoloji Anabilim Dalı'nda profesörlüğe yükseltildi.
1993 yılında Türkiye Bilimler Akademisi en genç kurucu üyesi oldu ve
Akademi konseyine seçildi. Aynı yıl TÜBİTAK Bilim Kurulu üyesi oldu.
1994 yılında Rusya Doğa Bilimleri Akademisi üyeliğine, Fransız ve Amerikan
jeoloji dernekleri şeref üyeliğine seçildi. Ayrıca kendisine Fransız Fizik
Cemiyeti ve École Normale Supérieure Vakfı tarafından Rammal Madalyası verildi.
Şengör 1997 yılında, Fransız Bilimler Akademisi tarafından yerbilimleri dalında
büyük ödül (Lutaud Ödülü) ile taltif edildi. 1998 Mayıs ayı içerisinde Şengör,
Collège de France'da misafir profesör olarak bir kürsü işgal etti. Burada
"XIX. Yüzyılda Tektoniğin Gelişmesine Fransız Jeologlarının Katkısı"
konulu bir ders verdi ve 28 Mayıs 1998'de Collège de France'ın madalyasını
aldı. 1999'da Londra Jeoloji Cemiyeti kendisine Bigsby Madalyasını tevcih etti.
2000 yılının Nisan ayında Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Bilimler Akademisi
yabancı üyeliğine seçilen ilk Türk oldu. Rus Bilimler Akademisi'ne Fuad
Köprülü'den sonra seçilen ikinci Türktür.
Şengör, jeolojide bilhassa yapısal yerbilim ve tektonik dallarındaki
çalışmaları ile ün yapmıştır. Şerit kıtaların dağ kuşaklarının yapısına
etkisini ortaya koymuş ve Kimmer Kıtası adını verdiği bir şerit kıta
keşfetmiştir. Orta Asya’nın jeolojik yapısını ortaya çıkarmış, Kıta-kıta
çarpışmasının ön ülkeleri nasıl etkilediği meselesini çözmüştür. Yücel
Yılmaz ile birlikte, Levha tektoniği içinde Türkiye'nin yerini
değerlendiren ve atıf klasiği haline gelen bir makale yazmıştır. Jeoloji
ve tektonik konularında 6 kitap, 175 bilimsel makale, 137 tebliğ özeti, pek çok
popüler bilim makalesi, tarih ve felsefe ile ilgili de iki kitap ve 300’e yakın
deneme yazısı yayınlamıştır. 86 ülkenin Bilimler Akademisine üye olan Şengör'ün
yayınlanmış 1826 makalesi vardır ve bu makalelere 12658 atıf yapılmıştır.
Bunların 1997-1998 yılları arasında Cumhuriyet Bilim Teknik dergisindeki
"Zümrütten Akisler" köşesinde çıkmış olanları Yapı Kredi Yayınları
tarafından 1999'da "Zümrütnâme" başlığı altında kitaplaştırılmıştır.
Fransa, İngiltere, Avustarya ve Amerika Birleşik
Devletleri'nde misafir öğretim üyesi olarak çalışmalarda bulunan Şengör,
Collège de France dışında İngiltere'de Oxford (Royal Society Araştırıcı
bursuyla), ABD'de California Institute of Technology (Moore Distinguished
Scholar olarak) ve Avusturya'da Salzburg Lodron-Paris Üniversitesi'nde misafir
profesörlük yapmıştır. Şengör ayrıca pek çok uluslararası dergide editör,
yardımcı editör ve yayın kurulu üyeliği yapmıştır ve yapmaktadır.
Özel Yaşamı:
Jeolojiye olan merakının nasıl başladığı, "Bir Bilim
Adamının Serüveni" adlı kitapta, Şengör'ün "Ben jeolojiyi küçük
yaştan yani Jules Verne'in Arzın Merkezine Seyahat kitabını okuduğum
günden itibaren sevmeye başladım. Hemen arkasından Denizler Altında Yirmi
Bin Fersah 'ı okudum. Onu da okuduktan sonra kendi kendime, ‘Adam olmak
demek, Jules Verne'in tarif ettiği gibi olmak demektir’ diye düşündüm. Bana
jeolojiyi Jules Verne sevdirdi..." şeklindeki ifadeleriyle anlatılmıştır. Bir
röportajında kendisine ait kütüphanesinde 30000'in üzerinde kitabı olduğunu
söylemiştir.
Şengör 1986 yılında Oya Maltepe ile evlenmiştir. Tek çocuğu
olan oğlu H. C. Asım Şengör 1989 yılında dünyaya gelmiştir. "Şengör
Gayrimenkul Yatırım Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi" adlı bir şirketi de
vardır.
Kitapları:
Kendi yazdıkları:
"Zümrütname" (Yapı Kredi Yayınları, 1999)
"Hasan Ali Yücel ve Türk Aydınlanması" (TÜBİTAK
Yayınları, 2001)
"Yaşamın Evrimi" (İstanbul Teknik Üniversitesi
Yayınları, 2004)
"99 Sayfada İstanbul Depremi" (İş Bankası Kültür
Yayınları, 2006)
"Zümrüt Ayna: Bilimsel Düşünce Üzerine Denemeler"
(Yapı Kredi Yayınları, 2003)
Hakkında:
"Bir Bilim Adamının Serüveni - Celal Şengör
Kitabı" (Söyleşi: Sefa Kaplan) (İş Bankası Kültür Yayınları, 2010)
